کد مطلب:37898 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اهل بيت

لطفاً در مورد شناخت و آگاهي كامل بر امام رضا(ع) و نوع زندگي و راه و روش زندگاني آن حضرت مرا ياري فرماييد.

خواهر گرامي! با سپاس از اين كه با ما مكاتبه نموديد.

شناخت امام رضا(ع) و نوع زندگي و راه و روش آن امام همام را نمي توان به صورت كامل در يك نامه بيان داشت؛ بلكه تحقق آن به مطالعة كتاب هايي كه در مورد حيات سياسي ـ اجتماعي و علمي آن حضرت نوشته شده است، نياز دارد، بنابراين تنها به زندگاني آن امام همان نگاهي مي اندازيم و اشاره اي به برخي از قسمت هاي زندگيش مي نماييم، و در پايان شما را سفارش مي كنيم به مطالعة كتاب هايي كه در مورد زندگي آن حضرت نوشته اند.

امام رضا(ع) هشتمين امام شيعيان است. او فرزند موسي، پسر جعفر، پسر محمد، پسر علي، پسر حسين، پسر علي(ع) است. نيز پسر حضرت زهرا(س) است، بنابراين او پسر پيامبر بزرگ اسلام(ص) است. حاكمان عباسي كه نسلشان به عباس عموي پيامبر مي رسيد و از اين جهت بر مردم افتخار مي كردند، در برابر امامان و اهل البيت(ع) همانند امام هشتم(ع) (چون كه آنان از فرزندان پيامبر(ص) بودند و انتسابشان به پيامبر بيش از انتساب عباسيان بود) رشك مي برندن و اين يكي از جهات حسادت و دشمني بود.

امام هشتم(ع) در سال 148 هـ . ق در مدينه از مادري به نام تكتم ملقّب به طاهره ديده به جهان گشود و در سال 183 هـ . ق بعد از آن كه پدر بزرگوارش امام كاظم(ع) در زندان هارون عباسي به شهادت رسيد، امامت به حضرت منتقل شد و از اين تاريخ به مدت بيست سال مسئوليت هدايت و رهبري مسلمانان را بر عهده داشت.

حضرت ده سال در دورة زمامداري هارون، پنج سال در دورة امين و پنج سال در دورة مأمون عباسي زندگي كرد و در پنجاه و پنج سالگي در طوس به دستور مأمون عباسي به شهادت رسيد.

بعد از شهادت موسي بن جعفر، هارون در وضعيت انفعالي قرار گرفت و گفت: خدا سندي بن شاهك را لعنت كند! او اين كار را بدون اجازة من انجام داد.

يحيي بن خالد برمكي هارون را به كشتن اما هشتم(ع) تحريص مي كرد و به او مي گفت: جا دارد علي بن موسي (امام رضا(ع) را به قتل برساني چون او اينك جاي پدر نشسته و ادعاي امامت مي كند.

هارون كه از عواقب قتل موسي بن جعفر نگران بود، به او گفت: آن چه با پدرش كرديم كافي نيست؟! مي خواهي يك باره شمشير بردارم و همة علوييان را بكشم؟!

وضعيت به گونه اي بود كه امام رضا(ع) توانست به راحتي امامت خويش را اعلان كند و در راه تبليغ و نشر اين و اخلاق و معنويت گام هاي مؤثري بردارد. امام رضا(ع) با استفاده از فرصت به دست آمده، بدون تقيه، مباحث امامت را مطرح مي كرد، تا جايي كه برخي از مخلصان و دوستان حضرت، او را از اين كار بر حذر داشتند، اما امام با قاطعيت در پاسخ فرمود: از سوي هارون به من آسيبي نخواهد رسيد.

محمد بن سنان گويد: به امام رضا(ع) در ايام هارون عرض كردم: شما امر امامت خويش را آشكار ساخته ايد و به جاي پدر نشسته ايد، در حالي كه هنوز از شمشير هارون خون مي چكد! حضرت فرمود: مرا گفتار پيامبر(ص) نيرو و جرأت مي بخشد كه فرمود: اگر ابوجهل توانست مويي از سر من كم كند، بدانيد كه من پيامبر نيستم و من به شما مي گويم: اگر هارون مويي از سر من گرفت، بدانيد امام نيستم.

برخي از روحيات و خُلق و خو و روش زندگي حضرت چنين بود:

امام رضا(ع) كسي را با سخنانش نمي رنجانيد؛ هرگز سخن كسي را قطع نمي كرد؛ هرگز به كساني كه نزديكش بودند، تكيه نمي كرد؛ هرگز به هيچ يك از كنيزان و خدمتكارانش دشنام نمي داد؛ هرگز آب دهان به بيرون پرت نمي كرد؛ خنده اش تبسم بود، نه قهقهه؛ در سر سفره خدمتكارانش را كنار خود مي نشاند و بهترين و لذيذترين غذاها را به فقيران و مستمندان مي داد.

امام رضا(ع) تا سال 200 در مدينه سكني داشت و از محبوبيت خاصي بهره مند بود.

در اين سال مأمون عباسي امام را به مرو فرا خواند و در آغاز اظهار داشت كه مي خواهم حكومت را به شما واگذار كنم، امّا امام نپذيرفت. سرانجام با تهديد، ولايت عهدي را به شرطي كه امام در عزل و نصب ها دخالتي نداشته باشد، پذيرفت. حركت بعدي مأمون كه در پي كشتن امام رضا(ع) بر آمد، ثابت مي كند كه مأمون در پي اجراي يك نقشه بود، نه اين كه مي خواست حكومت را به آل علي(ع) بازگرداند. در اين مورد جزوه اي ارسال مي كنيم. آن را خوب مطالعه فرماييد.

در هر حال امام رضا(ع) از سال 200 تا 203 با عنوان ولايت عهدي در خراسان بود؛ مأمون عباسي به ظاهر خيلي حضرت را مورد احترام قرار مي داد. او در مورد فضل و بزرگواري امام رضا(ع) بارها اعتراف نمود و گفت: علي بن موسي دانشمندترين دعا بدترين مردم روي زمين است.

او در سال 200 هـ . كه بيش از 33000 تن از عباسيان را جمع كرده بود، در حضورشان گفت: من در ميان فرزندان عباس و علي بسيار تحقيق كردم، ولي هيچ يك از آنان را با فضيلت تر، پارساتر، متدين تر، شايسته تر و سزواوارتر به امر ولايت عهدي از علي بن موسي ا لرضا(ع) نيافتم.

مأمون در خراسان مجالس علمي تشكيل و امام رضا(ع) را در مناظرات شركت مي داد.

آن حضرت با علم برتري كه داشت، حقانيت مكتب اسلام را بر همگان ثابت مي كرد. اما مأمون از برگزاري مجالس مناظره با عالمان اديان و مكاتب چه هدفي را دنبال مي كرد، براي ما خيلي روشن نيست، ليكن از روايات فهميده مي شود كه مأمون نيّت خيري نداشت. به عنوان نمونه حسن بن سهل نوفلي مي گويد: در مورد مناظره خدمت امام رسيدم و عرض كردم: مأمون مي خواهد شما را محك بزند و امتحان كند تا بداند پاية علمي شما تا چه مقدار است، ولي كار خود را بر پاية سستي بنا نهاده است. به خدا سوگند، طرح بدي ريخته و بناي بدي نهاده است.

امام فرمود: هنگامي كه استدلالات مرا در برابر اهل تورات با توراتشان و در برابر اهل انجيل با انجيلشان، در برابر اهل زبور با زبورشان، در برابر صائبين با عبريشان، در برابر موبدان يا زبان فارسيشان، در برابر اهل روم با زبان روميشان و در برابر پيروان مكتب هاي مختلف با زبان خودشان بشنود، و هنگامي كه دليل هر گروهي را جداگانه باطل نمودم، به طوري كه مذهب خود را رها كنند و قول مرا بپذيرند، آن گاه مأمون خواهد فهميد مقامي را كه او در صدد آن است، مستحق آن نيست. و آن وقت پشيمان خواهد شد.

يكي از مناظرات مهم، مناظره امام رضا(ع) با جاثليق نصارا و بزرگان مسيحيت و آشكار شدن حقانيت اسلام و برتري علمي امام رضا(ع) بود كه بسيار ارزشمند و شنيدني و مفصل است.

مأمون پشيمان شد و نتوانست عظمت امام را تحمل كند و سرانجام در سال 203 حضرت را با زهر به شهادت رساند.

براي پي بردن به شخصيت امام رضا(ع) خوب است اين كتاب ها را مطالعه نماييد.

1ـ زندگي سياسي هشتمين امام، حضرت علي بن موسي الرضا، نويسنده جعفر مرتضي عاملي، مترجم دكتر سيد خليل خليليان، ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامي.

2ـ زندگي دوازده امام، جلد دوم، نويسنده هاشم معروف حسني، مترجم محمد رخشنده، ناشر: انتشارات امير كبير.

3ـ سيرة پيشوايان، نويسنده مهدي پيشوايي، ناشر: مؤسسه امام صادق(ع).

4ـ حيات فكري و سياسي امامان شيعه، نويسنده رسول جعفريان، ناشر: انصاريان.

5ـ مجموعة آثار نخستين كنگره جهاني حضرت رضا(ع)، ناشر: آستان قدس رضوي.